1.
Ιστορικό
Η Στατιστική Υπηρεσία είναι η αρμόδια αρχή
για τον καταρτισμό και δημοσίευση των περισσότερων επίσημων στατιστικών
στοιχείων της Κύπρου. Η Στατιστική Υπηρεσία (η οποία μέχρι τον Ιανουάριο του
2000 έφερε την ονομασία Τμήμα Στατιστικής και Ερευνών) υπάγεται στο
Υπουργείο Οικονομικών. Ιδρύθηκε το 1950 ως μια μικρή διοικητική μονάδα ενώ
αναβαθμίστηκε μετά την ανεξαρτησία το 1960.
2.
Δραστηριότητες και Στόχοι
Οι βασικές δραστηριότητες της Στατιστικής
Υπηρεσίας αφορούν τη διενέργεια απογραφών, ετήσιων ερευνών και ειδικών
μελετών, τόσο οικονομικού όσο και κοινωνικού περιεχομένου που στοχεύουν τόσο
στην υποβοήθηση του κυβερνητικού έργου στη διαμόρφωση πολιτικής όσο και στη
στατιστική πληροφόρηση του επιχειρηματικού κόσμου και γενικότερα του κοινού.
Επίσης, η Υπηρεσία ενεργεί ως συντονιστής στις περιπτώσεις όπου άλλα
ιδρύματα (όπως η Κεντρική Τράπεζα, Υπουργεία και άλλα Κυβερνητικά Τμήματα
και Ημικρατικοί Οργανισμοί) εκτελούν εργασίες στατιστικής φύσεως για τη
συλλογή στοιχείων που σχετίζονται άμεσα με τις δραστηριότητες τους.
Οι στόχοι της Στατιστικής Υπηρεσίας
απορρέουν από τη χρησιμότητα και σημασία της στατιστικής πληροφόρησης. Τα
τελευταία χρόνια, η ζήτηση και χρήση των στατιστικών δεδομένων από το
δημόσιο, τον ακαδημαϊκό κόσμο, τους επιχειρηματίες, τις συντεχνίες, τους
διεθνείς οργανισμούς, τον τύπο και γενικά το κοινό έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
Για την επίτευξη των στόχων της, η Υπηρεσία
κατευθύνει τις εργασίες της προς:
(α) Τις ανάγκες των χρηστών λόγω του ότι
οι στατιστικές αξιοποιούνται από αυτούς, στη λήψη αποφάσεων και στην
έρευνα. Επίσης, οι ίδιες στατιστικές χρησιμοποιούνται από διάφορους
χρήστες και επομένως θα πρέπει να δίδονται με τέτοιο τρόπο που να μπορούν
να εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων.
(β) Την ανάγκη προώθησης της έγκαιρης
συλλογής και δημοσίευσης καλής ποιότητας στατιστικών δεδομένων.
(γ) Την ανάγκη διατήρησης της συνέχειας
και συγκρισιμότητας των στοιχείων που καταρτίζονται.
(δ) Τη διασφάλιση της εμπιστευτικότητας
των ατομικών στοιχείων, της αμεροληψίας και αντικειμενικότητας ως
απαραίτητων προϋποθέσεων για αξιόπιστες στατιστικές.
3.
Νομοθεσία
Η νομοθετική βάση για τη συλλογή και
δημοσίευση των επίσημων στατιστικών της Κύπρου δίδεται από τον περί
Στατιστικής Νόμο Αρ. 15(Ι) του 2000. Ο νόμος αυτός, ο οποίος αντικατέστησε
τον προηγούμενο νόμο του 1968, είναι πλήρως εναρμονισμένος με τις πρόνοιες
των αντίστοιχων νομοθεσιών που ισχύουν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Καθορίζει το νομοθετικό πλαίσιο για τη συλλογή, επεξεργασία και διάδοση των
στατιστικών δεδομένων και περιλαμβάνει γενικές πρόνοιες που αφορούν το
στατιστικό σύστημα της Κύπρου. Επίσης, καθορίζει τις αρμοδιότητες της
Στατιστικής Υπηρεσίας και επαναπροσδιορίζει το ρόλο της ως ο κεντρικός
φορέας παραγωγής επίσημων στατιστικών. Ανάμεσα στα θέματα που
περιλαμβάνονται στη νέα νομοθεσία είναι πρόνοιες για τη σύσταση Στατιστικού
Συμβουλίου, την ετοιμασία πενταετούς και ετήσιου προγράμματος στατιστικών
δραστηριοτήτων, την πρόσβαση σε διοικητικά αρχεία, την τήρηση του
στατιστικού απορρήτου καθώς επίσης τη χρησιμοποίηση κοινών ταξινομήσεων από
όλους. Επιπλέον, προβλέπει για τη διενέργεια των ερευνών που αποφασίζονται
από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διαβίβαση στη Στατιστική Υπηρεσία των
Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Eurostat) δεδομένων που χαρακτηρίζονται ως
εμπιστευτικά.
4.
Οργανωτική Δομή
Η Στατιστική Υπηρεσία χωρίζεται σε 6 κύριους
Τομείς και 3 Κλάδους υποστήριξης. Οι κύριοι Τομείς είναι οι ακόλουθοι:
- Εθνικοί Λογαριασμοί, Εξωτερικό Εμπόριο και Γεωργικές Στατιστικές
- Στατιστικές Βιομηχανίας, Διανεμητικού Εμπορίου, Ενέργειας και
Περιβάλλοντος
- Στατιστικές Υπηρεσιών (Μεταφορές, Κοινοτικές, Προσωπικές,
Επαγγελματικές)
- Δημογραφία, Υγεία και Εκπαίδευση
- Κοινωνικές Στατιστικές
Στατιστικές
Εργατικού Δυναμικού, Μισθών, Μητρώο Επιχειρήσεων και Τιμές.
Οι Κλάδοι υποστήριξης είναι:
Πληροφορική και Μηχανογράφηση
Εκδόσεις και Πληροφορίες
Αρχείο και
Λογιστήριο
Στη Στατιστική Υπηρεσία υπηρετούν σε μόνιμη
βάση 110 άτομα, από τα οποία το 35% είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου. Η
Υπηρεσία απασχολεί επίσης σε έκτακτη - εποχιακή βάση αριθμό υπαλλήλων για τη
διεξαγωγή των διαφόρων απογραφών και ετήσιων ερευνών, κυρίως για τη συλλογή
των στοιχείων.
5.
Πηγές Πληροφοριών και Διεξαγόμενες Έρευνες
Οι εργασίες της Στατιστικής Υπηρεσίας
σχετίζονται με όλες τις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες στην
Κύπρο. Οι πηγές πληροφοριών είναι τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός
τομέας. Τα στοιχεία που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα συλλέγονται κυρίως μέσω
ερευνών και για τα Κυβερνητικά Τμήματα και τους ημικρατικούς οργανισμούς
συλλέγονται από διοικητικά αρχεία.
Οι έρευνες που διεξάγονται περιλαμβάνουν
απογραφές, δειγματοληπτικές έρευνες και ειδικές μελέτες. Τα στοιχεία
συλλέγονται κυρίως με προσωπικές συνεντεύξεις από ειδικά εκπαιδευμένο μόνιμο
και έκτακτο προσωπικό. Στο στάδιο του σχεδιασμού των διαφόρων ερευνών η
Υπηρεσία λαμβάνει υπόψη αιτήματα και εισηγήσεις από άλλα Κυβερνητικά Τμήματα
έτσι που να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις τους σε στοιχεία.
Οι απογραφές διεξάγονται κάθε 10 χρόνια για
τον πληθυσμό και κάθε 5-10 χρόνια για τη γεωργία, βιομηχανία, κατασκευές,
χονδρικό και λιανικό εμπόριο, υπηρεσίες και υποστατικά. Ετήσιες έρευνες
διεξάγονται σε διάφορους τομείς.
Για την παρακολούθηση βραχυπρόθεσμων
εξελίξεων στην οικονομία, καταρτίζεται σειρά από μηνιαία στοιχεία και
δείκτες. Αυτά καλύπτουν, μεταξύ άλλων, εξωτερικό εμπόριο, απασχόληση και
ανεργία, βιομηχανική παραγωγή, γεωργική παραγωγή, λιανικές πωλήσεις, δείκτες
τιμών καταναλωτή, τουρισμό, εγγραφές αυτοκινήτων, μεταφορές από γη, θάλασσα
και αέρα, νομισματικές στατιστικές, ισοζύγιο πληρωμών, επιχειρηματικές
προβλέψεις κ.τ.λ..
Η Στατιστική Υπηρεσία άρχισε να εφαρμόζει
όλες τις στατιστικές έρευνες και εργασίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς
επίσης και όλη τη σχετική μεθοδολογία, με στόχο να επιτευχθεί η πλήρης
εναρμόνιση μέχρι το 2003.
6. Διάδοση των στοιχείων
Τα αποτελέσματα των ερευνών καθώς επίσης και
όλες οι στατιστικές που καταρτίζονται από τη Στατιστική Υπηρεσία
δημοσιεύονται σε έντυπες εκδόσεις και διατίθενται στο κοινό. Περισσότερες
από 50 εκθέσεις (ετήσιες, τριμηνιαίες, μηνιαίες) εκδίδονται κάθε χρόνο, ενώ
η διάδοση των στοιχείων περιλαμβάνει και άλλες μορφές όπως δισκέτες,
σύντομες ανακοινώσεις, δελτία τύπου και το διαδίκτυο. Η Στατιστική Υπηρεσία
διαθέτει τις δικές της ιστοσελίδες όπου παρουσιάζονται τα πιο πρόσφατα
στοιχεία.
7.
Διεθνής Συνεργασία
Η Στατιστική Υπηρεσία διατηρεί στενές
σχέσεις με όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς και Στατιστικές Υπηρεσίες άλλων
χωρών. Με την ενταξιακή πορεία της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει
αναπτυχθεί συνεργασία με τη Eurostat (Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε.).
Το προσωπικό της Στατιστικής Υπηρεσίας
συμμετέχει σε διάφορα συνέδρια, σεμινάρια και ομάδες εργασίες στο εξωτερικό,
κυρίως στην Ευρώπη.